Η οξυουρίαση είναι μία παρασιτική λοίμωξη που προκαλείται από τον οξύουρο (Enterobius Vermicularis). Πρόκειται για ένα μικρό και λευκό νηματέλμινθα (δηλαδή σκώληκα) του εντέρου που κυρίως μολύνει παιδιά νηπιακής ηλικίας. Πιο σπάνια μπορεί να προκαλέσει εντερική μόλυνση σε μεγαλύτερα παιδιά ή στους ενήλικες.
Κύκλος του παρασίτου – Τρόποι μόλυνσης
Η μόλυνση ξεκινάει με την κατάποση ή την εισπνοή ωαρίων του οξύουρου (εντεροστοματική οδός μόλυνσης) τα οποία μεταφέρονται στο δωδεκαδάκτυλο και εκκολάπτονται. Η ωρίμανση των ωαρίων επιτυγχάνεται μέσα σε 2-4 εβδομάδες, ενώ η διάρκεια ζωής των ώριμων σκωλήκων είναι περίπου 2-3 μήνες. Οι ενήλικοι οξύουροι διαβιούν στο παχύ έντερο (κυρίως τυφλό, ανιόν και σκωληκοειδή απόφυση), όπου προσκολλώνται στο βλεννογόνο του εντέρου και καταναλώνουν εντερικό περιεχόμενο. Οι έγκυοι θηλυκοί σκώληκες κατά τη διάρκεια της νύχτας εξέρχονται από τον πρωκτό και εναποθέτουν τα ωάρια στην περιπρωκτική περιοχή. Τα ωάρια συχνά διασπείρονται στα εσώρουχα και τα ρούχα των μολυσμένων ασθενών, στα κλινοσκεπάσματα, στα πατώματα, στη σκόνη ακόμα και στον αέρα. Εξάλλου είναι γνωστό ότι τα ωάρια του οξύουρου είναι ανθεκτικά και παραμένουν μολυσματικά σε υγρό περιβάλλον μέχρι και για 3 εβδομάδες. Επίσης είναι πολύ συχνή η μόλυνση των ονύχων και των δακτύλων των χεριών με ωάρια κατά τη διάρκεια του ξυσίματος της περιπρωκτικής χώρας. Αυτό οδηγεί σε συχνές επαναμολύνσεις στον ίδιο τον ασθενή (αυτομόλυνση), αλλά και σε αυξημένη μεταδοτικότητα του παρασίτου σε άλλα άτομα του περιβάλλοντος του ασθενούς.
Οξυουρίαση: Συμπτώματα
Το ένα τρίτο των λοιμώξεων από οξύουρο είναι πλήρως ασυμπτωματικές. Το κύριο σύμπτωμα της οξυουρίασης είναι ο κνησμός (φαγούρα) στον πρωκτό, στο περιπρωκτικό δέρμα και στο περίνεο. Ο κνησμός και ο ερεθισμός κυρίως παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια της νύκτας όπου οι θηλυκοί οξύουροι εξέρχονται από τον πρωκτό και απελευθερώνουν τα ωάριά τους στο περιπρωκτικό δέρμα. Τόσο οι θηλυκοί οξύουροι που μόλις απελευθερώσουν τα ωάριά τους πεθαίνουν, όσο και τα ωάρια που μόλις έχουν απελευθερωθεί είναι ερεθιστικά για το περιπρωκτικό δέρμα προκαλώντας έντονο κνησμό (φαγούρα) και ενίοτε πόνο. Το περιπρωκτικό δέρμα είναι πιο λεπτό και ευαίσθητο σε σχέση με το δέρμα σε άλλες περιοχές του σώματος. Κατά συνέπεια ο κνησμός εκλύεται ακόμα και με ελάχιστο ερέθισμα στην περιοχή. Ο κνησμός οδηγεί σε εργώδες ξύσιμο της περιπρωκτικής περιοχής, με συνέπεια την πρόκληση μικροτραυματισμών που μπορεί να επιμολυνθούν και να προκαλέσουν δευτερογενείς λοιμώξεις του περιπρωκτικού δέρματος ή θυλακίτιδα των τριχών της περιοχής.
Πρόληψη της μόλυνσης από οξύουρους
Η εφαρμογή των παρακάτω προληπτικών μέτρων μειώνει την πιθανότητα μόλυνσης από οξύουρους, αλλά και το ποσοστό υποτροπής της πάθησης:
- Λήψη θεραπευτικής αγωγής από όλα τα μέλη της οικογένειας, ακόμα και χωρίς να υπάρχουν συμπτώματα.
- Αποφυγή ξυσίματος της περιπρωκτικής χώρας ειδικά όταν υπάρχει κνησμός (φαγούρα). Είναι προτιμότερο να γίνει πλύσιμο της περιοχής με χλιαρό νερό και ένα κατάλληλο σαπούνι για την περιοχή.
- Συχνό κόψιμο των νυχιών. Όταν τα νύχια διατηρούνται κοντά και καθαρά μειώνεται η σύλληψη των ωαρίων ανάμεσα στο προεξέχον τμήμα του όνυχος και στο υποκείμενο δέρμα του δακτύλου, αλλά και ο τραυματισμός του περιπρωκτικού δέρματος λόγω του κνησμού.
- Πολύ καλό πλύσιμο των χεριών με αντισηπτικό σαπούνι, ειδικά πριν από τα γεύματα και μετά από κάθε κένωση.
- Καθημερινή αλλαγή των πετσετών, των κλινοσκεπασμάτων, των εσωρούχων και των ρούχων. Το πλύσιμο όλων των παραπάνω θα πρέπει να γίνεται με ζεστό νερό για να σκοτώνονται τα ωάρια των σκωλήκων.
- Καθημερινό πλύσιμο της περιπρωκτικής χώρας, κατά προτίμηση το πρωί αμέσως μετά την έγερση και το βράδυ πριν τον ύπνο.
- Καθημερινή καθαριότητα του σπιτιού και των διαφόρων αντικειμένων έτσι ώστε να απομακρύνονται τα ωάρια των σκωλήκων.
- Κάλυψη των πιάτων για μείωση της μεταφοράς των αεροδιασπειρόμενων ωαρίων στο φαγητό.
- Τα παιδιά που έχουν μολυνθεί θα πρέπει να φοράνε γάντια κατά τη διάρκεια του ύπνου, έως ότου εξαλειφθεί η μόλυνση.